Pierwsza pomoc – szybkie badanie urazowe pacjenta

Szybkie badanie urazowe to ocena pacjenta pod kąttem urazów do jakich mogło dojść podczas wypadku. Po wykonaniu badania wstępnego przyszedł czas, aby dokładnie przyjrzeć się i odpowiednio dotknąć poszczególne partie ciała poszkodowanego w odpowiedniej kolejności.

Od czego należy zacząć? Kolejność badania jest bardzo ważna i powinna wyglądać następująco: 

• głowa
• szyja i kark
• klatka piersiowa
• brzuch
• miednica
• kończyny dolne
• kończyny górne
• plecy i pośladki

Główna zasada szybkiego badania urazowego to "patrz i wyczuj". To właśnie te dwa zmysły, wzrok i zmysł dotyku, przydadzą nam się najbardziej podczas tych czynności.

Głowa

• zaczynamy od badania twarzoczaszki - szukamy zmian w kośćcu, złamań, wklęśnięć, uszkodzeń zębów, oczu, wysączających się płynów z nosa lub uszu
• badanie mózgoczaszki - poprzez delikatne, ale stanowcze przesunięcie dłońmi po całej czaszce, poszukujemy wpukleń w czaszce, guzów, krwi, części ruchomych

Szyja

• poprzez ocenę wzrokową szukamy zranień, krwotoków
• poprzez ocenę palpacyjną szukamy zmian w kośćcu, na tylnej części szyi

Klatka piersiowa

• ocena wzrokowa - ruchy klatki piersiowej, ślady krwi, krwotoki
• ocena palpacyjna - poprzez ułożenie dłoni równomiernie na lewej i prawej części klatki piersiowej i delikatny ale zdecydowany ucisk (koniecznie pionowo) szukamy złamań żeber, w zależności od wielkości klatki piersiowej czynność powtarzamy w jednym, dwóch czy też trzech miejscach tak aby zbadać całą klatkę piersiową

Brzuch

• ocena wzrokowa - szukamy krwawień, przerwania tkanki, wytrzewienia, zasinień
• ocena palpacyjna - stosując umiarkowany ucisk badamy dłońmi brzuch dzieląc go sobie na cztery części, kolejno uciskamy lewą górną część, prawą górną, prawą dolną i lewą dolną część brzucha- szukamy miejsc twardych i miejsc bolesnych.

Miednica

• ocena wzrokowa - szukamy krwotoków i nienaturalnego ułożenia lub nienaturalnej ruchomości miednicy.
• ocena palpacyjna - obie dłonie ułożone są  na obu talerzach miednicy, stosując zdecydowany ucisk pionowo w dół i lekko na zewnątrz szukamy ruchomości w kośćcu miednicy, następnie ściskamy miednicę do środka  również poszukując ruchomości kośćca.

Kończyny dolne

• ocena wzrokowa - szukamy krwotoków i nienaturalnych ułożeń kończyny, opuchlizn
• ocena palpacyjna - ściskając szybkimi zdecydowanymi ruchami kończynę dolną od uda do stopy szukamy ruchomości w kośćcu, następnie zginamy kończynę dolną w trzech stawach - biodrowym, kolanowym i skokowym szukając ograniczeń w ruchomości tych stawów.

Kończyny górne

• ocena wzrokowa - szukamy krwotoków i nienaturalnych ułożeń kończyn, opuchlizn
• ocena palpacyjna - ściskając szybkimi zdecydowanymi ruchami kończynę od ramienia do dłoni szukamy ruchomości kośćca, następnie zginamy kończynę w stawie ramiennym, łokciowym, nadgarstku i paliczki palców szukając ograniczeń w ruchomości stawów.

Badanie pleców i pośladków

• ocena palpacyjna - poszkodowanego obracamy na bok, przy pomocy drugiego ratownika stabilizującego głowę, aby nie zmieniła pozycji względem ciała, wolną dłonią szukamy poprzez ucisk pleców i pośladków poszkodowanego śladów krwi, ewentualnych ciał obcych, zmian w kośćcu.

Podczas badania należy pamiętać o kilku istotnych rzeczach:

• jeżeli badanie stanu świadomości wykaże, że poszkodowany jest nieprzytomny, to priorytetowo należy wezwać natychmiast pomoc
• jeżeli badanie krążenia i oddychania wykaże brak któregokolwiek, to należy priorytetowo zapewnić sobie przyjazd karetki pogotowia i rozpocząć niezwłocznie czynności resuscytacyjne.
• wyjątkiem od powyższego będzie występowanie masywnych krwotoków (nie krwawień), należy je szybko zaopatrzyć zanim rozpoczniemy resuscytację krążeniowo - oddechową.
• badanego należy badać w pozycji zastanej, dopiero po ukończeniu badania miejsc dostępnych obracamy poszkodowanego i badamy pozostałą część ciała poszkodowanego.
• badanie musi być poprowadzone szybko i rzeczowo
• opatrujemy poszkodowanego w zależności od priorytetów – zabiegi resuscytacyjne, krwotoki, zabezpieczenie kręgosłupa w odcinku szyjnym -dopiero w dalszej kolejności złamania, zwichnięcia i skręcenia stawów, krwawienia.
• pamiętaj zawsze o zastosowaniu komfortu termicznego tak szybko jak to możliwe
• pamiętaj o wsparciu psychicznym poszkodowanego
• pamiętaj o stałej obserwacji stanu poszkodowanego.

Po wykonaniu pełnego badania w miarę możliwości postarajmy się przeprowadzić tzw. wywiad chorobowy z poszkodowanym. Bardzo pomocny może okazać się w tym przypadku schemat SAMPLE, który w prosty sposób ukierunkuje nasze pytania i pomoże uzyskać najbardziej istotne dla nas informacje:

S Objawy przedmiotowe/podmiotowe (Signs/Symptoms)

A Alergie (Allergies)

M Medykamenty (Medicines)

P Przebyte choroby (Past medical history)

L Lunch - ostatni posiłek (Last meal – intake)

E Ewentualnie co się stało? (Events Preceding)

Autor: Paweł Storto

Ratownictwo Medyczne
"STOR-MED"