CZAS TRWANIA: 4 godziny

ODLEGŁOSĆ: 60 km

TRUDNOŚĆ: Łatwa

LINK do pobrania pliku na GPS z Wikiloc

Pomorze Zachodnie, rejon który zachwyciło nas tak bardzo, że to tutaj właśnie zaprosiliśmy uczestników ostatniego (2022) TOYOTA OFF-ROAD FESTIVAL. Tym razem przemierzymy okolice na zachód od poligonu wojskowego w Drawsku w kierunku na Szczecin. Trasa nie jest trudna, do jej pokonania wystarczy standardowe auto z napędem na wszystkie koła i około 4 godziny przeznaczone na raczej spokojną, szutrową jazdę.

CIEMNIK

Naszą trasę rozpoczynamy w miejscowości Ciemnik, spod niepozornego kościoła filialnego pw. św. Wojciecha i św. Huberta. Świątynia powstała już w XVIII w. i pierwotnie należała do protestantów. Ci którym się nie spieszy znajdą w jego wnętrzach figurę św. Józefa oraz obraz św. Huberta, ofiarowany przez koło łowieckie oraz relief umieszczony w 2009 r. ku pamięci ofiar katyńskich.

GRODZISKO KOZIA GÓRA

W pobliżu wytyczonej przez nas trasy znajdziecie pozostałości słowiańskiego grodziska powstałego w VIII wieku. Ciekawe jest to, że zachowało ono w pełni swój pierwotny kształt, który łatwo wypatrzeć w terenie. Zamieszkiwała go do IX wieku ludność wywodzącą się ze słowiańskiego plemienia Pyrzyczan.

BIAŁA

Na zachodnim krańcu miejscowości, po prawej stronie głównej drogi znajdziecie kościół o prostej, jednonawowej bryle, wzniesiony pod koniec XV w. W XIX w. przedłużono go o 7 m i przebudowano otwory okienne. Ciekawym elementem wyposażenia wnętrza jest tu ambona oraz chrzcielnica manierystyczne z XVI wieku. Natomiast na zewnątrz – dzwonnica oraz pomnik poległych w I wojnie światowej

DŁUGIE

Dawna, niemiecka wioska Langenhagen według przekazów powstała już w średniowieczu, około XIII-XIV wieku. Dokumenty pisane podają, że od 1330 r. jej właścicielami była rodzina von Wedel. Rozwój miejscowości nastąpił dopiero pod koniec XIX wieku. We wsi znajdowały się wówczas: kościół, szkoła, przytułek, w 96. budynków mieszkalnych zamieszkiwanych przez 606 mieszkańców.

Najciekawszym zabytkiem jaki tu znajdziemy jest gotycki, wykonany z kamienia kościół parafialny p.w. św. Anny z XIV w., Pierwotnie była to budowla bezwieżowa, wieżę dobudowano w końcu XIX w. Obok świątyni znajdziemy czynny cmentarz, otoczony kamiennym murem. Najstarsze nagrobki pochodzą z XIX w.

KAMIENNY MOST

Ta niewielka wieś zbudowana w kształcie owalnicy do 1945 roku nosiła nazwę Steinhöfel. Do schyłku XVIII wieku należała do rodziny von Wedel. W roku 1871 zamieszkiwało ją 280 osób.

Jedną z atrakcji turystycznych miejscowości jest dawny dwór będący przykładem rzadko spotykanej pomorskiej siedziby szlacheckiej z początku XVII w. Obecnie budynek składa się z dwóch prostopadłych skrzydeł zbudowanych w różnym czasie (główne w pierwszej połowie XVIII w., południowe na początku XX w.). W latach dziesiątych XX w. dwór przekształcono w pałac. Zachowano stary późnorenesansowy budynek dworski i całkowicie zmodernizowano skrzydło południowe, nadając mu formy eklektyczne łączące neobarok z elementami architektury średniowiecznej.

Po drugiej wojnie światowej majątek w Kamiennym Moście upaństwowiono. Z dawnego założenia zachował się budynek mieszkalny, który w 1953 pałac wraz z parkiem stał się siedzibą Liceum Zawodowego i Zasadniczej Szkoły Mechanizacji Rolnictwa.

LISOWO

Dawny Vossberg to niewielka miejscowość w której znaleźć można pozostałości po dworze oraz park. Przy trasie zlokalizowany jest kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej, z 1858 r. zbudowany z kamienia polnego i cegły. Jest to kościół salowy, założony na planie prostokąta, nie posiadający wieży ani wyodrębnionego prezbiterium. Obok niego zachowały się pozostałości po dawnym cmentarzu w postaci kilku żeliwnych krzyży.

ROSOWO

O tej niewielkiej osadzie, zabudowanej w kształcie owalnicy wiadomo jedynie, iż w 1777 r. jej właścicielem został Otton Fryderyk Wilhelm von Wolden. Największą atrakcją turystyczną miejscowości jest kościół św. Katarzyny. Jest to kościół salowy z początku XVI w., zbudowany na rzucie prostokąta z kamienia polnego i cegły, w stylu późnogotyckim. Zwiedzając świątynie warto zwrócić uwagę na drewniany ołtarz z przełomu XVIII i XIX w. oraz srebrny kielich z 1654 r. o wysokości 24,3 cm. Nieopodal kościoła znajduje się wolnostojąca, murowana dzwonnica z żeliwnym dzwonem bez żadnych zdobień.

Na przykościelnym placu znajdziecie jeszcze ewangelicki cmentarz z pierwszej połowy XVI w. Ponadto w osadzie można również obejrzeć pomnik poświęcony mieszkańcom poległym w I wojnie światowej.

KRZYWNICA

Miejscowość stanowiła siedzibę rodową pochodzącego z Holsztynu, niemieckiego rodu szlacheckiego von Wedl. W 1338 r. została objęta prawem brandenburskim a obecnie jej największą atrakcją jest kamienny kościół św. Stanisława Biskupa i Męczennika pochodzący z XV w. Jest to budowla jednosalowa, z wieżą, bez wyodrębnionego prezbiterium. Powstał na rzucie prostokąta z kamienia polnego i cegły (został przebudowany w roku 1813). W wyposażeniu kościoła można znaleźć późnogotycką figurkę Chrystusa jako Męża Boleści, wykonaną około roku 1500. W świątyni znajduje się również żeliwny dzwon z 1924 r., umieszczony w wolnostojącej dzwonnicy na terenie przykościelnym. Obok kościoła znajduje się cmentarz ewangelicki, który powstał w pierwszej połowie XVI w. Nekropolia dzieli się niejako na dwie części: przedwojenną i powojenną. Część przedwojenna jest prawie całkowicie zdewastowana.

We wsi znajduje się dwór wzniesiony w XIX w. Jednak obecnie podzielony jest na mieszkania prywatne i dostępny jest tylko z zewnątrz. W sąsiedztwie znajdują się zachowane zabudowania folwarczne i zniszczony park z drugiej połowy XIX w. o powierzchni 0,75 ha położony na brzegu rzeki Kąpieli.

Miejscowość trafiła na trasę naszej podróży ze względu na Zamek Weldów. Jednak największym sukcesem jest odnalezienie tego miejsca. W zasadzie to słabo zachowane ruiny ale teoretycznie dojazd został oznaczony znakami. Jego powstanie wiąże się z osobą Wedi von Wedel, który w drugiej połowie XIV wieku rozpoczyna jego budowę. Wzniesiono wówczas podwójny obwód wałów oraz fosę otaczający sztuczny kopiec, na którym zlokalizowano twierdzę o kwadratowym obwodzie murów o boku 40 metrów otaczających dziedziniec. Przy północno-zachodniej kurtynie murów znajdował się mieszkalny dom, a w kurtynie południowo-zachodniej brama wjazdowa. Do czasów obecnych dotrwały fundamenty przykryte ziemią oraz jeden fragment murów przyziemia budynku mieszkalnego.

NOWA DABROWA

Na temat dziejów miejscowości zachowało się niewiele informacji. W XIV w. należała do rodu von Wedlów. W 1939 r. we wsi mieszkało 289 mieszkańców w 72 gospodarstwach rolnych.

Największą atrakcją miejscowości jest kościół Matki Bożej Pocieszenia, salowy, wzniesiony z kamienia polnego i cegły w XV w., w stylu późnego gotyku. Świątynia przechodziła dwie przebudowy na przełomie XVII i XVIII w. oraz w latach 80. XIX w. W roku 1737 od strony zachodniej dobudowana została ryglowa wieża o konstrukcji szachulcowej, w której znajdują się dwa dzwony odlane z brązu. Pierwszy dzwon pochodzi z roku 1834 i ma średnicę 0,64 m. Natomiast drugi dzwon jest uszkodzony i ma średnicę 0,53 metra. Pochodzi on z przełomu XV i XVI w. Zwiedzając kościół warto zobaczyć nagrobek Johanna Gottlieba Zimmermanna. Pomnik znajduje się przy ścianie wschodniej i wykonany jest z piaskowca. Na wyposażeniu kościoła znajdują się także cztery cynowe lichtarze z XVIII w., dwa lichtarze mosiężne z XIX w. oraz dwa lichtarze żeliwne z XIX w. W oknie kościoła znajduje się witraż z 1661 r. Jest to sześcioboczna szyba z przedstawieniem św. Jerzego. W ścianę kościoła wmurowano granitowe płyty upamiętniające poległych w I wojnie światowej mieszkańców.

We wsi znaleźć można jeszcze dwukondygnacyjny dwór zbudowany w latach 70. XIX w. w stylu neoklasycystycznym. Obecnie budynek jest w średnim stanie technicznym i związku z faktem, że obecnie służy kilku rodzinom jako obiekt mieszkalny jest dostępny jest jedynie z zewnątrz. W sąsiedztwie budynku znajdują się zabudowania folwarczne oraz zaniedbany park dworski o powierzchni 7,2 ha z I połowy XIX w. z zachowanym cmentarzem rodowym dawnych właścicieli i bogatym drzewostanem złożonym m.in. z cisa pospolitego, buka pospolitego, platana klonolistnego, modrzewia europejskiego i buka odmiany purpurowej.

MAŁKOCIN

Duża wieś ulicówka o układzie południkowym, której metryka wsi sięga wczesnego średniowiecza. W okresie 1490-1790 Małkocin był lennem rodziny Weyherów, zaś od 1867 do 1945 roku należał do rodu von Leoper.

W środku wsi wznosi się XV-wieczny kościół pw. św. Józefa. Został spalony w końcu XVI wieku i odbudowany w 1854 roku. Z tego okresu we wnętrzu zachowała się empora chórowa, ambona i ławki. Wieża kościelna z kamienia i cegły, zbudowana na planie kwadratu, posiada zdobnictwo wzorowane na wieży kościoła NMP w Stargardzie. Na wieży dzwon z 1594 roku. W oknach zachowały się dwa ozdobne witraże z 1888 i 1903 roku, wykonane w Stargardzie. D wyposażenia świątyni należy XIX-wieczna pseudogotycka chrzcielnica wapienna. Druga, starsza chrzcielnica z granitu wbudowana jest w zewnętrzną ścianę kościoła.

Na cmentarzu przykościelnym pomnik z czarnego granitu poświęcony żołnierzom niemieckim, poległym na frontach I wojny światowej (1914-1918) z miejscowości Małkocin i Małkowiny.

Na północno-zachodnim skraju wsi w pobliżu parku (5 ha), przez który przepływa Miałka, wznosi się dwupiętrowy dwór o wystroju klasycystycznym z początku XIX wieku. Cały zespól został zrewaloryzowany w latach 1978-1988. Jego najokazalszym pomieszczeniem jest duża sala balowa zajmująca dwie kondygnacje. Do dworu należała zabudowa folwarczna.

Przy drodze do Warchlina zwraca uwagę murowany gołębnik w formie wieży, z końca XIX wieku. Funkcjonujący przez kilka wieków młyn wodny i cegielnia nie istnieją.

Tekst i zdjęcia: Ireneusz Rek