Jaką przyczepę można ciągnąć samochodem terenowym?
Zasady, przepisy, uprawnienia, opłaty
Często zadajecie pytanie: jaką przyczepę mogę pociągnąć swoim samochodem? Wbrew pozorom, zależy to od kilku czynników i odpowiedź nie jest jednoznaczna. I uwaga – nie tylko do dmc przyczepy wpisanej w dowód rejestracyjny czy posiadanych uprawnień.
Na wstępie dwie definicje, których zrozumienie, przyjęcie i nie mylenie ze sobą jest kluczowe dla zrozumienia całego tematu ciągnięcia przyczep:
1. Rzeczywista masa całkowita (dalej masa rzeczywista) – jest to masa pojazdu (samochodu lub przyczepy) w danej chwili, czyli jest taka, ile waży dany pojazd. Prosty przykład - Toyota Hilux waży 2200 kg (konkretny egzemplarz) z pełnym zbiornikiem paliwa. Kierujący Toyotą Hilux waży 80 kg. Rzeczywista masa Toyoty Hilux ciągnącej przyczepy to 2280 kg zaraz po zatankowaniu, ale po opróżnienia zbiornika paliwa auto z kierowcą waży 2200 kg i to jest jego masa rzeczywista. Co bardzo istotne, masa rzeczywista nie ma nic wspólnego z podaną w dowodzie rejestracyjnym masą własną (rubryka G).
2. Dopuszczalna masa całkowita (dalej DMC) - jest to maksymalna dopuszczona prawem masa pojazdu poruszającego się po drodze publicznej. Inaczej – dany pojazd nie może mieć wyższej masy rzeczywistej niż określona dla niego dopuszczalna masa całkowita. Przykład - Toyota Hilux waży 2200 kg, a jej DMC to 3210 kg. W praktyce auto można obciążyć pasażerami, ładunkiem i wyposażeniem o masie do 1010 kg.
Dopuszczalna masa całkowita przyczepy ma dokładnie taką samą definicję jak dopuszczalna masa całkowita pojazdu, ponieważ przyczepa również jest pojazdem. Ważna jest tu jedna zależność - dla samochodu określona jest DMC przyczepy, co oznacza, że dany samochód może pociągnąć przyczepę o DMC nie wyższej, niż jest wpisana w dowodzie rejestracyjnym w rubryce O.1 dla przyczepy hamowanej lub O.2 dla przyczepy niehamowanej. DMC przyczepy nie ma nic wspólnego z jej masą rzeczywistą. Oznacza to w praktyce, że jeśli pojazd może pociągnąć przyczepę o DMC 2000 kg, to nie oznacza jednocześnie, że może pociągnąć przyczepę o takiej masie rzeczywistej.
Ile auto może pociągnąć? Odpowiedź jest prosta
Jeśli mówimy o samochodzie osobowym lub ciężarowym o DMC do 3,5 tony (tylko ten zakres rozpatrujemy w tym artykule), to może on pociągnąć dokładnie tyle, ile wynosi jego masa rzeczywista, pod warunkiem, że DMC określone dla przyczepy nie jest przekroczone. Wynika to wprost z art. 62.1: “Rzeczywista masa całkowita przyczepy ciągniętej przez samochód osobowy, samochód ciężarowy o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 t lub autobus – nie może przekraczać rzeczywistej masy całkowitej pojazdu ciągnącego”.
Trzymając się ściśle przepisów prawa, można to wytłumaczyć na dwóch przykładach:
Przykład 1: Masa rzeczywista Toyoty Hilux to 2280 kg z kierowcą. Dla tego pojazdu określono DMC przyczepy 3500 kg. Maksymalna masa rzeczywista przyczepy to 2280 kg. W praktyce jednak, na dłuższy dystans powinna być to masa 2200 kg, bo paliwo mieści się w 80-litrowym zbiorniku, więc po jego wypaleniu auto stanie się lżejsze.
Przykład 2: Masa rzeczywista Toyoty Hilux to 2280 kg z kierowcą. Dla tego pojazdu określono DMC przyczepy 3500 kg. Kierowca chce pociągnąć przyczepę o masie rzeczywistej 3000 kg. Musi więc załadować na auto obciążenie 720 kg w jakiejkolwiek postaci. Wtedy może pociągnąć przyczepę o masie rzeczywistej 3000 kg.
Jednak w praktyce powinien załadować na auto 800 kg uwzględniając zużycie paliwa.
Dlaczego DMC dla przyczepy jest wyższe niż DMC samochodu?
Co do zasady, samochody osobowe i ciężarowe do 3,5 tony mają DMC dla przyczepy niższe lub równe własnej DMC. Wyjątek stanowią samochody terenowe zgodnie z przepisami homologacyjnymi, czyli takie, które w dowodzie rejestracyjnym w rubryce J mają dopisek G. N1G to ciężarowy terenowy (np. Hilux), a M1G to osobowy terenowy (np. Land Cruiser). Takie pojazdy różnią się tym od nieterenowych, że dopuszczalna masa całkowita przyczepy może być wyższa o 50% od ich własnej dopuszczalnej masy całkowitej. Wynika to wprost z poniższego przepisu:
Dopuszczalna masa całkowita ciągniętej przez pojazd samochodowy przyczepy z hamulcem nie może przekroczyć:
1. wartości znamionowej urządzenia sprzęgającego,
2. dopuszczalnej masy całkowitej tego pojazdu,
3. maksymalnej masy ciągniętej określonej dla tego pojazdu przez producenta,
4. 3500 kg,
- z tym że w przypadku samochodu terenowego, zgodnie z definicją zawartą w załączniku II do dyrektywy 2007/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 września 2007 r. ustanawiającej ramy dla homologacji pojazdów silnikowych i ich przyczep oraz układów, części i oddzielnych zespołów technicznych przeznaczonych do tych pojazdów (Dz. Urz. UE L 263 z 09.10.2007, str. 1, z późn. zm.), masa ta nie może przekroczyć 150% dopuszczalnej masy całkowitej pojazdu ciągnącego przy jednoczesnym spełnieniu warunków określonych w pkt 1, 3 i 4.
Warto w tym miejscu stanowczo podkreślić, że powyższy zapis nie ma absolutnie nic wspólnego z praktyką użytkowania pojazdu. Jest to zapis z rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia. Dotyczy wyłącznie dopuszczenia pojazdu do ruchu. Dla kierującego powyższy przepis nie ma żadnego zastosowania.
Wiele osób rozumie ten przepis: a) jako mający zastosowanie i b) błędnie, myląc DMC z masą rzeczywistą. Tymczasem wynika z niego jedynie to, że DMC przyczepy samochodu terenowego może być wyższe niż DMC samochodu. Nic więcej. Zastosowanie praktyczne wciąż ma art. 62. “kodeksu drogowego”, mówiący o zależności rzeczywistej masy przyczepy od rzeczywistej masy samochodu.
Uprawnienia do kierowania pojazdem z przyczepą
Kategoria B prawa jazdy uprawnia do kierowania zespołem pojazdów (samochód i przyczepa) o DMC do 3500 kg. W tym akurat przypadku nie ma znaczenia masa rzeczywista. Znaczenia nie ma również przyczepa lekka, czyli o DMC do 750 kg. Taka w ogólnie nie wlicza się do zespołu pojazdów.
Przykład 1: pojazd ma DMC 2000 kg, a przyczepa DMC 1500 kg - łącznie DMC wynosi 3500 kg. Kierowcy wystarczy kategoria B.
Przykład 2: pojazd ma DMC 3300 kg, a przyczepa DMC 750 kg - łącznie DMC wynosi 4050 kg. Kierowcy wystarczy kategoria B.
Przykład 3: pojazd ma DMC 2600 kg, a przyczepa DMC 1000 kg - łącznie DMC wynosi 3600 kg. Kierowcy nie wystarczy kategoria B.
W trzecim przypadku kierowca ma dwa wyjścia, jeśli chce kierować takim zestawem. Albo zdaje dodatkowy egzamin praktyczny do kierowania zespołem pojazdów od DMC 4250 kg (tzw. kod 96 do kategorii B), albo przechodzi kurs na kategorię E, zakończony takim samym egzaminem praktycznym, który również uprawnia do kierowania zespołem pojazdów, ale do DMC 7000 kg.
Niektórzy mają wyobrażenie, że kierowca z uprawnieniami C (na ciężarówki), może kierować pojazdem do 3,5 tony z dowolną przyczepą. Nie jest to prawda.
Opłaty drogowe w Polsce
Ostatni aspekt podróżowania z przyczepą to opłaty drogowe. Te wnosimy zawsze, kiedy DMC zespołu pojazdów przekracza 3500 kg. Nie ma tu już wyjątku jak w przypadku uprawnień, że nie wlicza się przyczepy lekkiej. Nawet jeśli mamy pojazd o DMC 2800 kg i przyczepę z DMC 750 kg, co daje łącznie 3550 kg, to już trzeba wnosić opłaty drogowe.
Uwaga za granicą, bo w niektórych krajach wnosi się inną opłatę za samo auto, a inną za zespół pojazdów. Co też warto podkreślić, w niektórych przypadkach - szczególnie znanym są Węgry - istotne znaczenie ma również kategoria pojazdu. Opłaty drogowe za Toyotę Hilux są wyższe niż za Toyotę Land Cruiser, choćby oba auta miały to samo DMC, ponieważ Hilux jest samochodem ciężarowym.